Instytucja dobrowolnego poddania się karze w świetle znowelizowanego przepisu art. 335 Kodeksu postępowania karnego ustawą z dnia 11.03.2016 r. (Dz.U. z 2016 r. poz. 437), która weszła w życie 15.04.2016 r.
W świetle nowelizacji Kodeksu postępowania karnego, która weszła w życie w dniu 15 kwietnia 2016 r., Ustawą o zmianie ustawy- Kodeks postępowania karnego i innych ustaw z dnia 11 marca 2016 r. (Dz.U. z 2016 r. poz. 437), warto zwrócić uwagę na zmiany jakie zostały wprowadzone w/w ustawą w zakresie regulacji przewidującej możliwości konsensualnego trybu zakończenia postępowania przygotowawczego tj. instytucji dobrowolnego poddania się karze przez podejrzanego w trybie przepisu art. 335 Kodeksu postepowania karnego. W myśl przywołanego przepisu:
- 1. Jeżeli oskarżony przyznaje się do winy, a w świetle jego wyjaśnień okoliczności popełnienia przestępstwa i wina nie budzą wątpliwości, a postawa oskarżonego wskazuje, że cele postępowania zostaną osiągnięte, można zaniechać przeprowadzenia dalszych czynności. Jeżeli zachodzi potrzeba oceny wiarygodności złożonych wyjaśnień, czynności dowodowych dokonuje się jedynie w niezbędnym do tego zakresie. W każdym jednak wypadku, jeżeli jest to konieczne dla zabezpieczenia śladów i dowodów przestępstwa przed ich utratą, zniekształceniem lub zniszczeniem, należy przeprowadzić w niezbędnym zakresie czynności procesowe,
a zwłaszcza dokonać oględzin, w razie potrzeby z udziałem biegłego, przeszukania lub czynności wymienionych w art. 74 § 2 pkt 1 w stosunku do osoby podejrzanej, a także przedsięwziąć wobec niej inne niezbędne czynności, nie wyłączając pobrania krwi, włosów i wydzielin organizmu. Prokurator, zamiast z aktem oskarżenia, występuje do sądu z wnioskiem o wydanie na posiedzeniu wyroku skazującego i orzeczenie uzgodnionych
z oskarżonym kar lub innych środków przewidzianych za zarzucany mu występek, uwzględniających również prawnie chronione interesy pokrzywdzonego. Uzgodnienie może obejmować także wydanie określonego rozstrzygnięcia w przedmiocie poniesienia kosztów procesu.
- 2 Prokurator może dołączyć do aktu oskarżenia wniosek o wydanie na posiedzeniu wyroku skazującego
i orzeczenie uzgodnionych z oskarżonym kar lub innych środków przewidzianych za zarzucany mu występek, uwzględniających też prawnie chronione interesy pokrzywdzonego, jeżeli okoliczności popełnienia przestępstwa
i wina oskarżonego nie budzą wątpliwości, oświadczenia dowodowe złożone przez oskarżonego nie są sprzeczne z dokonanymi ustaleniami, a postawa oskarżonego wskazuje, że cele postępowania zostaną osiągnięte. Do wniosku stosuje się odpowiednio przepisy § 1 zdanie piąte i § 3 zdanie drugie. Do aktu oskarżenia nie stosuje się przepisów art. 333 § 1 i 2.
Wspomnianą nowelizacją został dodany m.in § 2a zgodnie z którego treścią prokurator, uzgadniając z oskarżonym treść wniosku, o którym mowa w § 1 lub 2, poucza go o treści art. 447 § 5. O pouczeniu zamieszcza się adnotację w aktach sprawy. Zatem wprowadzony przepis wprowadza wymóg pouczenia podejrzanego już na etapie uzgadniania kary o treści art. 447 § 5 KPK, w myśl którego podstawą apelacji nie mogą być zarzuty określone w art. 438 pkt 3 i 4, związane z treścią zawartego porozumienia, o którym mowa w art. 343, art. 343a i art. 387.
W świetle powyższego rodzi się pytanie czy uzgodnienie z podejrzanym kary dokonane przed wejściem w/w nowelizacji w życie, i następnie skierowanie wniosku w trybie art. 335 KPK po dacie obowiązywania nowelizacji nie niesie za sobą konieczności ponownego uzgodnienia kary z podejrzanym po uprzednim pouczeniu go o treści przepisu 447 § 5 KPK. Jest to szczególnie istotne w kontekście obowiązującej na gruncie procedury karnej zasady wyrażonej w art. 16 KPK, w myśl której Jeżeli organ prowadzący postępowanie jest obowiązany pouczyć uczestników postępowania o ciążących obowiązkach
i o przysługujących im uprawnieniach, brak takiego pouczenia lub mylne pouczenie nie może wywoływać ujemnych skutków procesowych dla uczestnika postępowania lub innej osoby, której to dotyczy.
Zatem mając na uwadze wykładnie art. 335 § 2a KPK, uznać należałoby, że dla zachowania gwarancji procesowych podejrzanego, w tym realizacji prawa do obrony, niezbędnym jest w każdym przypadku – gdy uzgodnienia kary dokonano przed 15 kwietnia b.r. pouczenie podejrzanego o rygorach wynikających z nowelizacji, a braki w tym zakresie mogą skutkować wzruszeniem zapadłego orzeczenia i tym samym wydłużeniem trwania procesu karnego, co w sposób oczywisty narusza m.in. zasadę określoną w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP.